Achter de schermen: de mensonwaardige prijs van onze smartphones
Altijd en overal verbonden. Sneller, slimmer en zelfs groener... maar wat als de digitale wereld zich niet aan haar beloftes hield? Caritas International en haar partnerorganisatie Justice & Paix lanceren een campagne over de verborgen kant van onze digitale consumptie.
De ongeveer 45 minerale grondstoffen die nodig zijn voor de productie van een smartphone, komen uit heel wat verschillende landen, waaronder de Democratische Republiek Congo, dat nog steeds lijdt onder gewelddadige conflicten in het oosten van het land.
Mijnbouw, gewapende groepen en de humanitaire gevolgen
In de artisanale mijnen van Congo wagen duizenden opgravers elke dag hun leven voor een hongerloontje. Ze graven grondstoffen zoals goud, tin of tantaal op in harde en gevaarlijke werkomstandigheden. Daarnaast lopen ze ook nog eens het risico op aanvallen door een van de vele gewapende groepen in Oost-Congo. Zij profiteren van de handel in mineralen om wapens te kopen en hun heerschappij te bestendigen.
De gewapende groepen plunderen, moorden en verkrachten. Tussen februari en maart van dit jaar documenteerde Caritas 340 seksuele aanvallen in de omgeving van de mijnstad Salamabila alleen al. Nog maar een bewijs dat verkrachting nog altijd een wapen is dat ten dienste staat van terreur.
De terreur is niet vrijblijvend; ze vormt een strategisch element van de chaos die heerst in de regio. Door deze georganiseerde wanorde kunnen de spelers in dit conflict zich verrijken met de plundering van natuurlijke grondstoffen, goederen en personen. Ze kunnen hun invloed uitbreiden en voeden tegelijkertijd een conflict dat de regio al bijna 25 jaar teistert. Door de afwezigheid van de Staat, door de wetteloosheid en straffeloosheid, vormen deze gewapende groepen de voornaamste oorzaak van het enorme aantal mensen op de vlucht in eigen land: 800.000 personen in Zuid-Kivu zijn intern ontheemd.
Impact op het milieu
10 miljoen mensen halen direct of indirect hun inkomsten uit artisanale mijnbouw, wat het de tweede grootste sector in Congo maakt, na de landbouw. Maar het land kent ook industriële mijnbouw, onder andere voor de ontginning van kobalt. Deze grondstof wordt gebruikt in de lithiumbatterijen van onze elektrische auto's en Congo bezit het grootste deel van de wereldwijde voorraad. Zowel de artisanale als de industriële mijnbouw wegen zwaar op het milieu.
Er zijn niet genoeg gegevens voor een precieze evaluatie van de gevolgen van de mijnbouw op de gezondheid van de inwoners en het vee in Congo. Een recent rapport van de VN milieuorganisatie toont alvast alarmerende tendensen op het vlak van ontbossing, uitsterven van soorten, verontreiniging door zware metalen, met als gevolg een gebrek aan drinkbaar water en toegang tot land voor de omliggende gemeenschappen.
Deze gevolgen zijn al voelbaar in Cinjira, waar zes gemeenschappen plaats moesten maken voor een mijn. Ze werden door het mijnbedrijf Banro verplaatst naar een bergtop zonder drinkbaar water, zonder elektriciteit en zonder grond om aan landbouw te doen. "Hoe is het mogelijk dat een volk dat op goud woonde, nu sterft van de honger?" vraagt zuster Espérance zich af. Zij verdedigt de rechten van de gemeenschappen en is een van de gezichten in de changemakers campagne van 11.11.11.
Voor een solidaire digitale wereld
Als burger en consument hebben we de macht om de situatie te veranderen door minder en beter te consumeren: hergebruik je apparaten, herstel ze als ze kapot zijn en recycleer ze als je ze echt niet meer kunt herstellen. Maar kwesties die zo belangrijk en complex zijn, vragen ook een collectief antwoord. Daarom eisen we een solidaire digitale wereld, die de druk vermindert op natuurlijke grondstoffen en de personen die ze ontginnen, en die bedrijven en staten verantwoordelijk stelt voor de bescherming van mens en planeet.
