Indonesië - KontraS

De strijd tegen de krimpende ruimte voor het kritische middenveld

KontraS werd opgericht in 1997, toen tijdens een controversiële verkiezingscampagne diverse activisten spoorloos verdwenen. Iedereen verdacht het leger van deze verdwijningen, en om dit politiek aan te kaarten werd een commissie opgericht die later werd omgedoopt tot de mensenrechtenorganisatie KontraS.

Mensenrechtenschendingen aankaarten
KontraS is een product van de strijd tegen de autoritaire leider Suharto die het land gedurende 33 jaar met ijzeren hand regeerde. Toen die in 1998 aftrad, brak een periode aan van politieke instabiliteit omdat bepaalde elementen in het leger probeerden chaos te creëren. Ondertussen is het land opnieuw een democratische rechtsstaat, maar diverse mensenrechten-rapporten tonen aan dat een sterke mensenrechtenbeweging noodzakelijk blijft.

KontraS werkt nauw samen met andere 11.11.11-partners in Indonesië bij het monitoren van schendingen van mensenrechten in o.a de mijnbouwsector. KontraS beschikt over juridische experten die bijstand kunnen geven, vorming geven over rechten van lokale gemeenschappen en het aanklagen van mensenrechtenschendingen door de politie of militairen. 

De roep voor meer autonomie voor West-Papua ligt uiterst gevoelige bij het regime in Jakarta, dat hiervoor vaak het woord terrorisme in de mond neemt. Als mensenrechtenorganisatie is KontraS solidair met de bevolking in Papua, en neemt het op voor activisten die vervolgd worden. In 2021 publiceerde het samen met een tiental andere ngo’s een rapport over de belangenvermenging van (ex)-militairen en politici bij mijnbouw operaties. Nadat Fatia, de directeur van KontraS via YouTube de bevindingen van het rapport voorstelde werd ze door één van de machtigste politici van het land beschuldigd van smaad en kreeg ze een proces aan haar been. Het blijft afwachten hoe de politie en rechtspraak met dit netelige dossier zal omgaan.  

Resultaat

Kontras heeft goede contacten met de nationale politieleiding, en komt vaak tussen bij netelige kwesties om arrestaties te voorkomen. KontraS voert eveneens actie tegen de doodstraf. In 2017 slaagden ze erin een ter dood veroordeelde jongen vrij te krijgen, doordat ze via een DNA-test konden bewijzen dat de beschuldigde minderjarig was op het moment van de misdaad. 

RIP Munir
Elk jaar op 7 september herdenkt KontraS de dood van één van haar oprichters, de mensenrechten activist Munir. Omwille van zijn activisme kreeg hij regelmatig te maken met intimidatie en doodsbedreigingen. Hij viseerde vooral de betrokkenheid van het Indonesische leger bij mensenrechtenschendingen en de smokkel van illegaal gekapt tropisch hout in Oost-Timor, Papua en Aceh.

Munir werd op 7 september 2004 gedurende een vlucht naar Amsterdam vergiftigd met arseen. Hij had net besloten om even afstand te nemen van de nationale context en zijn studies verder te zetten in Nederland. Het vergif werd toegediend via de fruitsap die Munir aangeboden kreeg door een piloot die banden had met de staatsveiligheid maar de steward hield de lippen stijf en het gerecht blonk niet uit in het uitspitten van deze pijnlijke zaak.