1 jaar COVID-19 in het Amazonegebied: een continue overlevingsstrijd - #1jaarpandemie
Hoe wordt de inheemse bevolking van de Amazone geraakt door de coronacrisis? Een gebrek aan sanitaire voorzieningen of een vaccinatieperspectief maakt het kwetsbare leven mensonwaardig. Maar de amazone kleurt niet enkel bloedrood door de dodelijke gevolgen van de pandemie. Ook het toenemend aantal moorden op inheemse leiders, illegale van houtkap of goudwinners en drugsbaronnen baren groten zorgen.
De pandemie laat over de hele wereld naast ontreddering vooral een dodelijk spoor na. De geschiedenis leert ons dat de inheemse volkeren van het Amazonegebied uiterst kwetsbaar zijn. Het aantal doden in het Amazonegebied stond op 22 maart 2021 op maar liefst 59.694. In werkelijkheid zijn dat er ongetwijfeld veel meer. Het virus eist daarbij vooral een zware tol van inheemse ouderen, waardoor cruciale traditionele kennis verloren gaat. Amazonesteden als Iquitos en Manaus werden al zwaar getroffen tijdens de eerste golf maar gaan nu door een nog dodelijkere tweede golf – wellicht door de Braziliaanse variant. Overvolle ziekenhuizen en een nijpend tekort aan zuurstofflessen leiden tot mensonwaardige taferelen. Essentiële geneesmiddelen zijn schaars geworden, en duwen de prijs zodanig omhoog dat vele families er zich geen kunnen permitteren. Overgelaten aan hun lot weten de inheemse gemeenschappen zich echter te organiseren. Ze trekken zich terug diep in het amazonewoud en zorgen voor hun eigen voedsel en overleving. Door hun beperkte toegang tot sanitaire voorzieningen zijn ze sterk afhankelijk van traditionele geneeskunde om de symptomen te bestrijden en hun weerstand aan te sterken. De westerse geneeskunde beschouwen ze eerder als complementair.
Gebrek aan vaccinatieperspectief
De vraag is hoe en wanneer de vaccinaties hun weg zullen vinden tot de verre inheemse gebieden. Het ontbreekt de Amazonelanden aan een efficiënt en effectief vaccinatieplan voor de inheemse bevolkingsgroepen. Onder de inheemse volkeren zijn er echter uiteenlopende perspectieven en ervaringen met betrekking tot de vaccins. Sommige gemeenschappen zijn eerder wantrouwig en aanvaarden ze niet, andere hebben dan weer geen toegang. Niet alleen tussen de landen onderling maar ook binnen de landen zelf is er namelijk sprake van een ongelijke vaccintoegang. Inheemse en plattelandsgemeenschappen dreigen als laatste aan de beurt te komen. Daarnaast ontbreekt vaak voldoende en cultureel aangepaste informatie om de inheemse bevolkingsgroepen in staat te stellen met kennis van zaken beslissingen te kunnen nemen over hun vaccinatie. Maar ook de gebrekkige infrastructuur en communicatie beperken de toegang. Zo is een voorafgaande virtuele registratie voor vaccinatie in geïsoleerde gebieden niet mogelijk. Inheemse bevolkingsgroepen ontwerpen en activeren daarom zelf systemen die de verdeling van het vaccin versnellen om belangrijke gemeenschapsleden te beschermen, voornamelijk de ouderen die van groot belang zijn voor het voortbestaan van traditionele talen en culturen.
Inheemse leiders klagen de discriminatie bij het vaccinatieproces aan, alsook de passiviteit van hun regering ten aanzien van de nieuwe Braziliaanse variant die nog dodelijker blijkt te zijn. Inheemse organisaties uit Colombia, Venezuela, Peru, Bolivia en Ecuador eisen dat hun overheden een degelijk vaccinatieplan op gang brengen, en dringen aan op een eerlijke verdeling van de vaccins voor de Amazonebevolking. COICA (de koepelorganisatie van de inheemse Amazonegemeenschappen) heeft de regeringen van het Amazonegebied opgeroepen om gezondheids- en epidemiologische grensmaatregelen te nemen. Ze moeten cultureel accurate en actuele informatie ter beschikking stellen van de gemeenschappen, en de vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming en het zelfbeschikkingsrecht respecteren.
Omdat de inheemse gemeenschappen in Ecuador zwaar getroffen werden door deze crisis, heeft 11.11.11 steun gegeven aan de CONAIE, de overkoepelende organisatie van alle inheemse gemeenschappen in Ecuador. Ze werken rond meer bewustmaking, preventie en ondersteuning van de gemeenschappen. De volksleiders zorgen voor informatieverspreiding via radioprogramma’s en campagnes in de lokale talen. Dankzij de organisaties konden een hele reeks afgelegen gemeenschappen bezocht worden voor verdere bewustmaking, voor het uitdelen van beschermingsmateriaal en van zaaigoed voor de eigen teelt van voedingsgewassen.
Pandemie en drugsbaronnen kleuren Peruaanse Amazone rood
De amazone in Peru kleurt niet alleen rood door de dodelijke gevolgen van de pandemie, maar ook door een toenemend aantal moorden op inheemse leiders. In minder dan een jaar tijd zijn zeven inheemse leiders vermoord door hun verzet tegen drugshandel en illegale houtkap. Om de nationale economie opnieuw te boosten worden gecontesteerde transportprojecten opnieuw leven ingeblazen, waardoor illegale houtkappers, goudwinners en drugsbaronnen makkelijker toegang krijgen tot geïsoleerde gebieden. Deze infrastructuurprojecten krijgen vaak een extra stimulans van het Parlement wanneer deze van ‘openbare noodzaak en nationaal belang’ worden verklaard. Doordat vele gemeenschappen geen formele landeigendomsrechten bezitten, worden ze dikwijls het slachtoffer van georganiseerde misdaad die de territoria binnendringen voor de teelt van coca of palmolie. De pandemie zorgt ervoor dat zowel de sociale als de overheidscontrole op een lager pitje staat, waardoor illegale landhandelaars en drugsmaffia’s ongestoord een deel van hun grondgebied in beslag nemen om vervolgens bossen te rooien en gewassen te verbouwen. Op de steun van regionale ambtenaren, van de politie en het leger moeten de gemeenschappen niet rekenen, aangezien die dikwijls onder één hoedje spelen.
Samen met inheemse gemeenschappen eisen partners als DAR en de CNDDHH van de Peruaanse staat dat zij deze moorden grondig en onpartijdig onderzoeken, dat de daders worden bestraft en dat ze de bescherming van mensenrechtenverdedigers en milieuactivisten waarborgen, zoals ook de speciale VN-rapporteur voor mensenrechten concludeerde na zijn bezoek aan Peru in 2020. Daarnaast is de formele erkenning van landeigendomsrechten van essentieel belang voor het verkrijgen van territoriale zekerheid.
Wat wij vaststellen is dat er een toenemende tendens is van moorden door huurmoordenaars en wij hebben dit vorig jaar tijdens de pandemie gezien met de moord op vijf mensenrechtenverdedigers
‘Levensplan’ voor de Amazone
De Amazone wordt meer dan ooit langs alle kanten bedreigd: de pandemie, de klimaatcrisis, ontbossing voor de uitbreiding van de veeteelt, mijnbouw etc. Eind februari werkten inheemse volkeren, sociale en milieuorganisaties van de 9 Amazonelanden een Levensplan voor de Amazone uit.
Dit plan roept op:
- tot solidariteit en urgente actie om de sanitaire crisis in de Amazone het hoofd te kunnen bieden;
- om te streven naar klimaat en milieurechtvaardigheid;
- om territoriaal zelfbestuur en een inclusieve bestuursvorm te promoten;
- om de Amazone en haar bewoners te beschermen. De verwerping van het EU-Mercosur vrijhandelsakkoord maakt daar inherent deel van uit, omwille van de destructieve gevolgen ervan voor het Amazonegebied.
- Tot slot roept dit actieplatform op om te pushen voor een wereldwijde mobilisatie om het Amazonegebied te redden van haar ondergang.
Onze partners Fundación Solón en PBFCC (Bolivia), Mocicc (Peru) en CEDENMA (Ecuador) zetten hun schouders mee onder dit actieplatform.
Raadpleeg hier het levensplan voor de Amazone en ‘Get Amazonized’!
“Let us be the Amazon, let us recover our roots with Mother Earth and listen to the cry of the jungle.”
