Kinderrechten: Start-up kit

Werkt je 4de Pijlerorganisatie met kinderen? Via de ‘start-up kit kinderrechten’ ontdek je stap voor stap de 4 principes van het Kinderrechtenverdrag.

De bijhorende vragenlijst helpt je bovendien je eigen project te evalueren. Je kan de Start Up-kit en de vragenlijst ook in het Frans en het Engels downloaden, zodat je ermee aan de slag kan met de partnerorganisaties waarmee je samen een project realiseert.

Ga snel naar: 

• De algemene inleiding
• Principe 1: Het belang van het kind
• Principe 2: Non-discriminatie
• Principe 3: Participatie
• Principe 4: Recht op leven, overleven en ontwikkeling
• Wil je een begeleidingstraject?

Begeleiding en ondersteuning:  De start-up kit werd uitgewerkt door het 4de Pijlersteunpunt en KIYO, ngo voor kinderrechten op basis van ervaringen die we bij 4de Pijlerorganisaties en ngo’s hebben verzameld.
Wens je concrete begeleiding of ondersteuning voor je 4de Pijlerorganisatie? Heb je vragen? Contacteer dan de medewerkers van KIYO. Stuur een berichtje naar sandra.bootsma@kiyo-ngo.be

Je gaat er makkelijk mee aan de slag samen met je partner, want al het materiaal is beschikbaar in het Nederlands, Frans en Engels.

• KIYO_start_up_kit_NL
• KIYO_start_up_kit_FR
• KIYO_start_up_kit_EN

Download de vragen voor de zelfevaluatie:

• KIYO_vragenlijst_zelfevaluatie_NL
• KIYO_questionnaire_auto_evaluation_FR
• KIYO_questionnaire_self_assessment_EN

4 principes

Het Kinderrechtenverdrag kwam in 1989 tot stand binnen de Verenigde Naties. Landen die het verdrag ondertekenen, zijn verplicht om de afspraken na te leven. Vandaag hebben bijna alle landen het verdrag ondertekend.

In 54 artikelen worden de rechten omschreven van kinderen en jongeren tot 18 jaar. Vier basisprincipes vormen de rode draad van het Kinderrechtenverdrag:

• Het belang van het kind
• Non-discriminatie
• Participatie
• Recht op leven, overleven en ontwikkeling

Het Comité voor de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties (VN) controleert of de rechten die in het Verdrag staan, toegepast worden door de lidstaten. Om de vijf jaar moeten de lidstaten een rapport indienen met daarin een stand van zaken over kinderrechten.

Vaak wordt er naast dit rapport ook een alternatief rapport of ‘schaduw rapport’ uitgegeven door de sociale organisaties die zich inzetten voor kinderrechten in dat land. De rapporten zijn alternatief omdat zij een kritische blik werpen op de situatie in een land.

Bekijk het rapport van je partnerland

Wat heeft jouw project hiermee te maken? In de rapporten van je partnerland vind je heel wat interessante informatie:

• Lees de slotbeschouwingen die geformuleerd werden door het kinderrechtencomité over het land waarin jouw project plaatsheeft. Zo weet je wat er speelt en wat de uitdagingen zijn. Sluit jouw project aan bij een van de aanbevelingen?
• Bekijk ook eens het alternatief rapport van jouw projectland. Hier krijg je waarschijnlijk een scherpere kijk op de zaken en je ziet ook meteen welke organisaties zich nog voor kinderrechten inzetten. Zoek op: “land” + “alternative/ shadow report (+CRC)” of raadpleeg de website van het kinderrechtencommissariaat van jouw land (indien die er is).

Het belang van het kind: wat houdt dat in?

Bij elke actie en/of beslissing moet worden stilgestaan bij de mogelijke impact op kinderen en jongeren, binnen het project zelf uiteraard, maar ook in de omgeving.

In eerste instantie mogen jouw acties op geen enkele manier fysieke, psychologische, morele en geestelijke schade berokkenen aan kinderen en jongeren. Maar we gaan best een stap verder dan deze ‘do no harm’-benadering. Draagt jouw project actief bij tot het realiseren van de rechten van kinderen en jongeren?

Vragen om je jezelf te stellen over je project:

• Welke belangen spelen er?

‘Het belang van het kind’ ligt vaak onder vuur omdat anderen bepalen wat het ‘belang’ is van het kind. Vermijd dit door de kinderen en jongeren zelf te laten bepalen wat hun belangen zijn. Welke belangen kan en moet je met je organisatie aanpakken?

• Wat is de impact van jouw project op kinderen/jongeren en kinderrechten?

Heb je al eens nagedacht over de mogelijke neveneffecten van je project (op het kind zelf of op de omgeving / andere kinderen / ...)? Breng alle mogelijke risico’s van jouw project in kaart. Welke maatregelen neem je om de risico’s te voorkomen?

Lees de volledige start-up kit voor de antwoorden en meer tips

Waarom is aandacht voor ‘non-discriminatie’ belangrijk?

Discriminatie hoort nog te vaak tot de dagelijkse realiteit van heel veel kinderen en jongeren. Hoe kwetsbaarder het kind, hoe meer risico het loopt om gediscrimineerd te worden omdat het vaak niet op de hoogte is van zijn rechten, noch de mogelijkheden heeft om zich verder te ontwikkelen.

Vragen om je jezelf te stellen over je project:

• In welke context werk je?

Zoek op welke bevolkingsgroepen er in jouw projectregio leven en wat hun onderlinge verstandhouding is. Zijn er specifieke problemen met bepaalde groepen? Zijn er groepen waar een stigma op ligt? Zorg ook dat je op de hoogte bent van het lokale, regionale en/of nationale beleid omtrent non-discriminatie. Maak een overzicht van wat er al in jouw project regio gebeurt.

• Wie is de doelgroep van je project?

Kinderen en jongeren die het meest hulp nodig hebben, zijn vaak het moeilijkst te bereiken omdat ze geïsoleerd zijn van de samenleving. Niet iedereen zal bij jouw project terechtkunnen. Maar het is goed om te weten waar die kinderen dan wél heen kunnen. Een doorverwijsfunctie is heel waardevol.

• Hoe zit het met je beleid en medewerkers?

Is non-discriminatie opgenomen in de visie en missie van je organisatie? Ga ook eens na hoe de aanwerving van personeel en/of vrijwilligers gebeurt. En niet onbelangrijk: staan alle leden achter het non-discriminatiebeleid?

Lees de volledige start-up kit voor de antwoorden en meer tips

Waarom is participatie van kinderen en jongeren belangrijk?

Kinderen die gewoon zijn om op een correcte manier hun mening te uiten en geleerd hebben zelf voor hun rechten op te komen, zullen sneller van zich laten horen als ze geconfronteerd worden met onrecht.

Maar participatie gaat verder dan inspraak. Vaak kunnen jongeren wel hun zegje doen, maar wordt er met hun mening verder niets gedaan. Om tot een geslaagde participatie te komen, dienen jongeren alle mogelijkheden te krijgen om deel te nemen aan het debat.

Vragen om je jezelf te stellen over je project:

• Zijn de kinderen en jongeren binnen je project goed geïnformeerd?

Analyseer hoe je organisatie informatie deelt met kinderen. Is de informatie aangepast aan hun leefwereld? Houdt je ze bovendien op de hoogte van nieuwe projecten of activiteiten?

• Hoe communiceer je?

Wees je bewust van het verschil in communicatiestijl tussen verschillende culturen. Behalve de taal, gaat het ook vooral om de non-verbale communicatie. Bovendien moet je naar jongere kinderen anders communiceren. Zorg voor een veilige, toegankelijke en kindvriendelijke omgeving en werkmethodieken. Respecteer hun privacy. Kinderen mogen geen risico’s lopen om omwille van hun participatie.

• Hoe maak je beslissingen?

Hebben lokale kinderen en jongeren een stem in het beslissingsproces? Hoe participatief zijn de verschillende bestuursorganen van jouw project? Heb je al gedacht aan jongeren in de Raad van Bestuur?

Lees de volledige start-up kit voor de antwoorden en meer tips

Wat betekent het recht op leven, overleven en ontwikkeling?

Het veronderstelt dat kinderen het potentieel van hun eigen ontwikkeling in zich dragen. Ze moeten worden beschermd, van een aangepaste verzorging profiteren en in een stimulerende omgeving wonen die hen in staat stelt om hun volledig potentieel te realiseren. Het juiste evenwicht vinden tussen beschermen, zorgen en vrijheid geven is een hele uitdaging.

Vragen om je jezelf te stellen over je project:

• Hoe worden de zorg en veiligheid van de kinderen binnen jouw project gegarandeerd?

Wees op de hoogte van de wetgeving en de bestaande hulpverlening bij misbruik van kinderen en jongeren in de regio. Heb je duidelijke richtlijnen voor je medewerkers, vrijwilligers en deelnemers omtrent grensoverschrijdend gedrag (met kinderen en jongeren)? Zorg ook dat je een meldpunt en duidelijke procedure hebt.

• Hoe werkt je project aan de ontwikkeling van kinderen?

Besteed je aandacht aan de brede waaier van ontwikkeling (lichamelijke, geestelijke, en sociale ontwikkeling) en niet louter aan intellectuele ontwikkeling? Let je op de speciale noden per leeftijdsgroep? Begeleid je jongeren naar zelfstandigheid? En begeleiden jullie ze op volwassen leeftijd nog steeds bij het opstarten van een zelfstandig leven?

• Wie is ‘eigenaar’ van het project?

Het is niet de bedoeling dat je taken gaat overnemen van bestaande lokale structuren. Het gaat over het samen met hen naar oplossingen zoeken en de juiste mensen aanzetten tot het opnemen van hun verantwoordelijkheden. De begeleiding van kinderen en jongeren naar volwassenheid dient in eerste instantie door hun gemeenschap (ouders, familie, leerkracht, etc.) gedragen en uitgevoerd te worden.

Lees de volledige start-up kit voor de antwoorden en meer tips

KIYO en het 4de Pijlersteunpunt bieden 4de Pijlerorganisaties ook de kans om een individueel begeleidingstraject te volgen. Daarbij wordt je organisatie stapsgewijs begeleid in het versterken van kinderrechten binnen je werking. Het traject bestaat uit een 4-tal werkmomenten gespreid over meerdere maanden, waarbij de medewerkers van KIYO jullie team coachen.

Diverse 4de Pijlerorganisaties volgden al een succesvol begeleidingstraject:

Añañau – “Het begeleidingstraject van KIYO rond de kinderrechten dat we met het team van Añañau doorlopen hebben, was voor de organisatie een heel erg zinvolle en positieve ervaring. Het traject ons handvaten aangereikt om de betrokkenheid en actieve participatie van de kinderen en jongeren te vergroten binnen de projectwerking.”

Niños de la Luna – “We zijn heel tevreden dat we aan het kinderrechtentraject van KIYO hebben deelgenomen. De begeleiding was op maat, en hebben we als zeer positief ervaren. Dat geldt ook voor Puririsun, de lokale organisatie in Cusco (Peru) waar we mee samenwerken. Dankzij dit traject heeft Puririsun hun vrijwilligersbeleid een update gegeven, en hebben ze ook een kinderbeschermingsbeleid en gedragscode uitgeschreven. Deze output versterkt zowel hun als onze werking. Als ware lokale ‘changemakers’ zetten zij zich nog meer dan ervoor in voor de rechten van kinderen en jongeren. Een aanrader voor elke 4de Pijler die rond kinderrechten werkt!”

Wens je concrete begeleiding of ondersteuning voor je 4de Pijlerorganisatie of heb je vragen, contacteer dan de medewerkers van KIYO. Stuur een berichtje naar sandra.bootsma@kiyo-ngo.be