Diaspora effectief ondersteunen

• Inbreng van kennis over lokale gewoontes, cultuur, gevoeligheden en noden.
• Kennis van de lokale taal.
• Een sterk netwerk in de regio van herkomst waar ze gemakkelijker contact mee maken.
• Dat kan heel interessant zijn bij de voorbereiding van projecten of bij probleemsituaties in het partnerland. Door samen te werken met diaspora in België kan alles efficiënter, of alleszins met minder fouten, verlopen.
• Diaspora hebben vaak een langdurig partnerschap met hun regio van herkomst. Ongeacht het beleid of de prioriteiten van de donor in België.
• Zij hebben vaak een netwerk met andere personen in België uit de diaspora van hetzelfde land. 
• Mensen met een migratieachtergrond maken deel uit van onze maatschappij. Dat is nu eenmaal zo. Dus moeten we ook samenwerken met en toenadering zoeken naar elkaar.

We moeten diaspora meer zien als expert over het land van herkomst en die expertise inzetten. Vooral dat 2de, het effectief betrekken, blijft nu vaak achterwege. Daarom staan er in dit document tips en aanbevelingen om diaspora écht te bereiken en te betrekken bij jouw werking.

Wat bedoelen we hier met 'diaspora-organisaties'?

De term “Diaspora-organisaties” bundelt een brede en diverse groep mensen met een migratieachtergrond. We beperken ons in dit document tot diaspora-organisaties die zich inzetten voor internationale solidariteit in de regio van herkomst. Dat kan een individu, een groep vrienden of familie of een vereniging zijn.

Veel van de tips hieronder klinken je waarschijnlijk bekend. Want ook bij andere doelgroepen,, werken ze drempelverlagend. Niet enkel voor diaspora-organisaties. Dat is niet vreemd, want als je doelgroepgericht wil werken, dan moet je altijd extra tijd en middelen investeren in die doelgroep. En toch ervaren we dat te weinig gebeurt als het om diaspora-organisaties gaat.

Vele organisaties willen meer samenwerken met diaspora-organisatie en hier extra op inzetten. Maar diaspora-organisaties merken op dat er vaak geen extra tijd wordt geïnvesteerd in die samenwerking. Vroeg of laat bots je op die beperking en gebeurt er niets of te weinig.

Daarnaast merken we dat diaspora vaak niet betrokken worden bij het opmaken en plannen van die samenwerking. Vanuit het middenveld komt dan weer de vraag: “Hoe begin je aan die samenwerking?”.

Daarom vinden wij het belangrijk om deze tips te blijven herhalen. Samen met handvaten of hulpmiddelen om met beperkte tijd en middelen toch een verschil te kunnen maken.

Ga snel naar:

1 Nauwer betrekken en waarderen

• Hoe bereiken?
• Hoe betrekken?

2 Doelgroepgerichte aanpak

• Taal
• Ondersteunende organisaties
• Netwerk opbouwen
• Administratie
• Racisme

3 Subsidiedossiers

4 Beleidsaanbevelingen

5 Dekoloniseren

Hoe bereik je diaspora-organisaties?

Reach out. Maak jezelf zichtbaar bij specifieke doelgroepen en leg contacten met andere diensten of organisaties. Het helpt anderen heel hard als ze jou als persoon leren kennen. Dat verlaagt de drempel om opnieuw contact te nemen. 

Ken jij alle diaspora-organisaties in jouw stad/gemeente/provincie? Luister zeker eens bij de diverse federaties van organisaties met een migratieachtergrond of bij LEVL wie actief is in welke regio. Of contacteer eens de integratie-ambtenaar of de sociale dienst. Zorg dat zij personen die een project hebben in hun thuisland, ook laten kennismaken met jou. Is er iemand die kennismaakt met alle nieuwkomers in de gemeente? Kan die ook doorverwijzen naar jou?

Wij hebben ondervonden dat diaspora-organisaties  niet moeilijker, maar anders te bereiken zijn.  Bellen of Whatsapp werken veel efficiënter dan mailen bijvoorbeeld. Het is vooral een kwestie om hen proactief uit te nodigen. Wie wil je allemaal op je event? Bel ze allemaal op. Besef dat er een drempel is en dat passief uitnodigen (mailen) niet zo goed zal werken.

Diaspora is een diverse groep en iedereen verkiest een andere aanpak. Maar met deze tips bereik je waarschijnlijk meer mensen: 

• Gebruik eenvoudige taal. Eenvoudig hoeft niet kinderlijk te zijn, maar zoek naar eenvoudige woorden die hetzelfde zeggen en gebruik korte en duidelijke zinnen.
• Gebruik inclusieve taal (zie hieronder). 
• Kan je vertaling voorzien op activiteiten? Door (vrijwillige) tolken of een samenvatting te voorzien in andere talen vergemakkelijk je deelname van mensen die zich nog niet zo vlot uitdrukken in het Nederlands.
• Spreek af in levende lijve. Online vergaderen of uitwisselen is voor sommige mensen uit de diaspora nog een grotere drempel. Ga naar hen toe en denk eraan dat vrijwilligers niet altijd overdag beschikbaar zijn.
• Bel! Mails worden zelden gelezen. Bellen of Whatsapp hebben veel meer effect, ook om mensen uit te nodigen op een vorming of groepsevent.
• Niet vergeten dat deze organisaties vaak overbevraagd worden en dikwijls ook door andere organisaties aangesproken worden.  

Deze tips gelden zeker voor ander doelgroepen, maar we zagen dit uitvergroot in onze samenwerking met diaspora-organisaties.

Tips voor eenvoudige en inclusieve taal: 

• IN-Gent verzamelde verschillende tips en maakte een overzichtelijk document. Je kan bij hen ook terecht voor ondersteuning en advies van jouw taal.
• Vonk (netwerk voor interne communicatie) vat 3 vuistregels samen over inclusieve communicatie. 
• Jaja maakte een uitgebreid dossier over inclusieve taal.
• Wablieft.be is hét centrum voor duidelijke taal.

Hoe betrek je diaspora-organisaties daadwerkelijk?

Diaspora-organisaties hebben het gevoel dat ze niet gewaardeerd worden. Dat gevoel verander je niet door ze enkel op te nemen in jouw adressenbestand! Wil je een doelgroep bereiken? Betrek ze dan bij jouw manier van werken.

Dit is natuurlijk een discussie van 'kip en ei', want als je nog niemand bereikt, kan je ze ook niet betrekken. Maar begin kleinschalig en laat enkele diaspora-organisaties al eens kijken naar jouw activiteiten, je communicatie, je organisatiestructuur. Of, voor een overheid: laat ze hun mening geven over het subsidiereglement of de manier van werken in de adviesraad, … . In dat gesprek komen misschien wel enkele drempels naar boven. 

Leer hen kennen en toon interesse. Diaspora-organisaties vinden een persoonlijk contact veel belangrijker dan elkaar theoretisch te leren kennen via een dossier of e-mail. Ga naar hen toe. Laat ze hun verhaal en hun project vertellen. Neem voldoende tijd voor dit gesprek en zie het als een investering, als een goede start van jullie relatie. Deze band rendeert later. Mensen die zich gehoord en gewaardeerd voelen, nemen gemakkelijker deel aan activiteiten. Of ze nemen sneller contact op als ze moeilijkheden ondervinden bij hun project (administratie).

Durf door te vragen tot je het helemaal begrijpt. Dit geeft een positieve ervaring, want een persoon die zich begrepen voelt, werkt nadien eerder graag samen.  Vooral als ze de taal niet 100% machtig zijn, leeft soms het gevoel: ‘Ik heb mijn boodschap niet kunnen overbrengen’. Of na eerdere ervaringen: ‘Ik ga niet meer in gesprek, want ze begrijpen mij toch niet goed’.

Organiseer ook specifieke evenementen voor(en met!) hen, rond thema’s die hen aanspreken. Dit verlaagt de drempel om deel te nemen en is een uitgelezen kans om kennis te maken. Laat je hierin begeleiden door mensen uit de diaspora zelf. Zowel voor het programma, de thema’s, maar ook voor de praktische organisatie. Kleine aanpassingen kunnen een evenement meteen toegankelijker maken. (Bijvoorbeeld; Warm eten in plaats van broodjes aanbieden.  Zijn er tolken aanwezig,. Mogen ze vragen stellen in het Frans, Spaans of Engels? Mogen de kinderen meekomen?) Voorzie ook veel tijd voor netwerken en interactie met het publiek.. 

Laat ook in jouw communicatie en events zien dat je diaspora-organisaties ernstig neemt. Dit heeft een sneeuwbaleffect naar andere personen en organisaties. Kijk in al jouw communicatie dan wel kritisch naar de foto’s en beelden: wie staat daar op? Alleen witte mensen of ook de doelgroep die je wil bereiken? Zorg minstens voor een correcte weerspiegeling van wie je wil bereiken.

Welke hindernissen ervaren diaspora?

Personen die het Nederlands niet 100% machtig zijn of nog een kleiner netwerk hebben, hebben nood aan individuele en intensievere ondersteuning. Of toch zeker in het begin. 

Mensen met een migratieachtergrond hebben extra hindernissen om te overbruggen: 

• De taal
• Nog geen zicht op wie wat doet en waar ze terecht kunnen. 
• Een klein netwerk waarbinnen ze ondersteuning kunnen zoeken, zowel voor advies, helpende handen als schenkers.
• Een andere administratieve cultuur en gewoontes. 
• Institutioneel racisme

Taal

We hadden het  eerder al over het belang van een goed gesprek waarbij je tracht elkaar goed te begrijpen. Liefst een persoonlijk gesprek waarvoor je voldoende tijd maakt. Mensen die de taal niet 100% machtig zijn, hebben soms het gevoel: ‘ik heb mijn boodschap niet kunnen overbrengen’, of na eerdere ervaringen ‘ik ga niet meer in gesprek, want ze begrijpen mij toch niet goed’. Durf door te vragen tot je het helemaal begrijpt. Dit geeft een positieve ervaring.

Probeer van uitgebreide documenten en procedures vertalingen te voorzien. Een samenvatting is voldoende. Of maak het grafischer, bijvoorbeeld een tijdslijn van de procedure. In bepaalde situaties kunnen overheden, gebonden aan de taalwetgeving, toch een meertalige communicatie voeren. Mits een aantal cumulatieve voorwaarden kan dit bij contact met inwoners van anderstalige afkomst. Bekijk het bij twijfel met je juridische dienst, of toets af met collega overheden. Bekijk hiervoor ook de 'taalwetwijzer': https://www.vlaanderen.be/taalwetwijzer/gevallen-van-meertaligheid-bij-overheidscommunicatie

Laat toe dat er op evenementen andere talen gesproken worden. Minstens onderling, maar liefst ook als iemand een vraag heeft. Spreek op voorhand goed af in welke taal/talen dat kan. Idealiter voorzie je tolken of een vertaling van de (samenvatting van de) presentatie.

Mensen met een migratieachtergrond begrijpen best wel dat jouw ondersteuning in het Nederlands is. Maar als er wederzijds begrip is op momenten dat iemand zich moeilijk kan uitdrukken, dan zal het gesprek en de uitwisseling veel vlotter verlopen.

Overzicht van ondersteunende organisaties

“Waar kunnen we terecht voor welke ondersteuning?” Die vraag krijgen we vaak van diaspora-organisaties. Het is niet eenvoudig om door de bomen het bos te zien. Een overzicht van waarvoor je bij welke persoon terecht kan, is daarom handig. Het 4de Pijlersteunpunt werkt aan zo'n overzicht. Moet jouw ondersteunende organisatie ook op die lijst staan? Laat het ons hier weten. Bedankt

Verwijs door naar elkaar, iedereen heeft een andere expertise en kan beter inspelen op de noden van diaspora-organisaties. Jij hebt waarschijnlijk een beter zicht op andere organisaties dan de persoon voor je. Laat staan dat die persoon meteen de juiste contactgegevens vindt. Doorverwijzen is dus een sterke vorm van ondersteunen.

Stem af met de federaties: Welke rol nemen zij op of welke rol kunnen zij niet opnemen? Die laatste kan jij misschien opnemen. Zo voorkom je dubbel werk, maar zo weet je ook wat jouw meerwaarde kan zijn naar diaspora-organisaties.

Netwerk opbouwen

Diaspora-organisaties hebben vaak een kleiner netwerk in België om mee te werken aan het project.

0ndersteunende organisaties kunnen helpen door diaspora-organisaties meer te laten netwerken. Door hen in contact te brengen met andere diasporaorganisaties en met andere actoren binnen internationale solidariteit:  andere 4de Pijlerorganisaties, overheden, ngo’s, netwerken, bedrijven, ... . En door het aanbieden van specifieke vormingen of gerichte trajectbegeleiding rond de opstart van een solidariteitswerking, rond fondsenwerving, het stimuleren van samenwerking met andere organisaties. 

Kan jij helpen bij het opbouwen van een lokaal netwerk? Kan jij ze in contact brengen met andere personen of organisaties? Kan je hen uitnodigen voor evenementen waar ze zelf kunnen netwerken? Ook hier weer verlaag jij de drempel.
 

Administratie

Wees toegankelijk om samen door administratieve procedures te gaan. Maak tijd vrij om in een gesprek procedures en reglementen te overlopen. Begrijpt iedereen wat er verwacht wordt?

Ondersteun startende diaspora-organisaties bij het invullen van formulieren, of in het geval van een financierende overheid, om feedback te geven. Doe dit  ook weer best tijdens een gesprek, want zo leren beide partijen het meeste over wat er niet duidelijk was. 

Je merkt dat dit veel tijd kost. Daarom is het voor ons zo belangrijk om extra tijd en middelen vrij te maken als je echt meer wil samenwerken met diaspora-organisaties.

Op termijn kan je deze individuele ondersteuning  uiteraard afbouwen af.  Maar maak hier ook afspraken over, zodat je start met de juiste verwachtingen.

Racisme

Wees je bewust van de ervaringen over racisme en gebrek aan waardering die deze personen meedragen. Die rugzak zet je niet zo maar af. Eerdere ervaringen met (institutioneel) racisme bepalen of en hoe iemand contact zoekt met jou. Dat is normaal, maar wees je daarvan bewust.

Diaspora-organisaties hebben vaak een kleiner netwerk in België. Daardoor vinden ze, zeker in het begin, minder inkomsten uit giften of activiteiten.  Subsidies zijn daarom een belangrijke bron van inkomsten voor diaspora-organisaties.

Maar een subsidiedossier indienen is niet eenvoudig. Dit vraagt in het begin een actievere en meer individuele ondersteuning. Uiteraard met het idee dat die ondersteuning kan afbouwen na enkele subsidierondes.

Ook hier weer is het gesprek vaak een goede start. Overloop samen de procedure en reglement. Begrijpt iedereen wat er verwacht wordt. Welke info schrijf je best allemaal op om de jury te informeren? Door in gesprek te gaan, leer je zelf de organisatie het beste kennen.

We zien ook dat de dossiers van diaspora-organisaties vaak lager scoren dan van andere organisaties ongeacht de kwaliteit van de effectieve projecten.

Voor kleine organisaties is er meer nood aan flexibiliteit en ondersteuning. Vooral op 3 domeinen:

• Timing: een subsidieaanvraag kan vaak maar 1 keer per jaar. Dat is niet persé de moment waarop ze jou leren kennen of wanneer er een nood is. 
• Een aanvraagformulier of procedure is nu een grote drempel voor organisaties die onze administratieve cultuur niet gewoon zijn. Het wordt sterk ervaren als opleggen van een Belgische cultuur. Niet alleen in de aanvraag, maar ook in de vereisten van de aanpak op het terrein.
• Hier moeten we groeien naar een cultuur waarin we elkaar beter leren kennen en vertrouwen op basis van gesprekken in plaats van geschreven administratie.
• Controleerbaarheid van maatschappelijke middelen is nodig. Maar vertrouwen ook. Laat dit een oproep zijn om elkaar te leren kennen, elkaar te vertrouwen en de ‘verantwoording’ op een creatieve manier te organiseren.

Idealiter werk je voor de beoordeling van projecten met een jury van personen met verschillende achtergronden. Samen begrijpen deze personen meer van de aanvraag en hebben samen meer zicht op de achterliggende context en cultuur van de aanvragen. Hierdoor krijg je een vollediger beeld en een meer evenwaardige evaluatie.

Enkele suggesties die diaspora-organisaties zelf naar voor schuiven om als financierende organisatie hieraan tegemoet te komen zijn, bijvoorbeeld:

• Waarom komen de organisaties hun werking niet 'live' voorstellen in plaats van te schrijven? Het project geschreven voorstellen is moeilijk voor iemand die Nederlands niet als moedertaal heeft. Is het mogelijk dat organisaties die dat wensen een gesprek aangaan (met de jury) in plaats van te schrijven? Of kan je hier kiezen om 1 of enkele organisaties per jaar te laten spreken? 
• Kan het reglement en de procedure ook individueel toegelicht worden zodat alles helemaal duidelijk voor nieuwe aanvragers? 
• Kan iemand op voorhand al een projectvoorstel insturen, zodat ze feedback krijgen alvorens ze een definitieve versie opsturen? Kan je startende organisaties ondersteunen bij het invullen van zo’n aanvraag? Zeker de eerste keer.

Op lange termijn kan je het huidige subsidiereglement toegankelijker maken. Kijk zeker naar de taal, maar ook naar de flexibiliteit van indienmomenten. Moet er zo veel geschreven administratie ingediend worden? Of kan dat eenvoudiger via een gesprek of via foto’s?

Werken aan alternatieve inkomsten

Omdat diaspora-organisaties dikwijls een kleiner netwerk hebben, hebben ook minder inkomsten via particuliere fondsenwerving. Je kan hen dus helpen door ondersteuning aan te bieden om hun inkomsten te diversifiëren en minder afhankelijk te worden van subsidies.

Enkele ideeën voor vormingen en begeleiding: 

• Inzetten op particuliere schenkingen
• Inzetten op fondsenwervende activiteiten in België.
• Inzetten op fondsenwerving in het partnerland.
• Inzetten op fondsenwerving specifiek bij diaspora uit dezelfde regio.
• Werven van extra vrijwilligers en vergroten van de organisatie.

Belang van ondersteunende organisaties

Diaspora-organisaties met een solidariteitsproject in een ander land kunnen op veel plaatsen terecht voor ondersteuning. Maar net daardoor is het aanbod versnipperd. Vaak bieden organisaties ondersteuning voor een beperkt deel van de werking. Er is nu geen aparte financiering voor een organisatie bestaande uit diaspora die ondersteunend werk levert aan diaspora-organisaties met een solidariteitsproject in een ander land. De federaties leveren hier sterk werk en doen wat ze kunnen. Maar zij zien hun middelen dalen en hebben niet altijd de expertise over het werken in andere landen.

Toch staat hier al enkele keren dat diaspora-organisaties des te meer op zoek zijn naar ondersteuning. Daarom pleiten wij voor sterke ondersteunende organisaties die werken met mensen uit de diaspora. Aan het beleid: Zorg, al dan niet financieel, dat deze ondersteuners sterk werk kunnen neerzetten voor en met diaspora. Zodat er tijd vrijkomt om een duurzame relatie en proces aan te gaan met diaspora-organisaties.

Samenwerkingen stimuleren

Stimuleer samenwerking tussen alle actoren van internationale solidariteit. Er is geen voorkeur actor. Ze werken allemaal op verschillende facetten van internationale solidariteit. Die variatie van actoren samen maakt van België een sterk en divers land op internationale solidariteit. Maar de samenwerking tussen de actoren kan beter en dat kan je als overheid stimuleren en initiëren. Samenwerking leidt tot elkaar leren kennen en dat leidt tot waardering. 

Er worden nog vaak Europese modellen (onderwijs, gezondheidszorg, sociale zekerheid, organisatiestructuur, …) geïntroduceerd in andere landen via solidariteitsprojecten. Deze modellen kunnen waardevol zijn, maar hebben ook een reële kans om niet te slagen omdat ze niet aanvaard worden in een andere cultuur of context. Daarom werkt men vaak samen met lokale organisaties. Belangrijk hierbij is om te luisteren naar de noden en lokale voorstellen tot oplossingen, en de verandering te faciliteren die zij willen, ook al is die verschillend van wat wij hier kennen. De stem van diaspora kan hierbij ook zeer nuttig zijn, om zaken af te toetsen, te adviseren. Betrek diaspora als expert of adviseur in je mondiaal beleid, maar ook als werknemer binnen jouw organisatie/bestuur op alle niveaus.

Kortom, stap mee in het dekoloniseren van internationale solidariteit. Zo open je jouw ondersteuning automatisch meer voor mensen met een migratieachtergrond.

Door jouw taal en kijk op internationale solidariteit aan te passen, ben je misschien onbewust toegankelijker voor een grote groep. Je kan hiervoor de inspiratiegids van 11.11.11 en ngo-federatie gebruiken of bijvoorbeeld samenwerken met organisaties zoals Hybried.
Maar de meeste winst zal je boeken als je écht samenwerkt met mensen met een migratieachtergrond.

Dit document kwam tot stand dankzij een samenwerking tussen FEDIAS, de provincie Oost-Vlaanderen en het 4de Pijlersteunpunt/11.11.11.

Heb je een vraag of opmerking voor 1 van deze organisaties? Of heb je nog tips of goede voorbeelden die we moeten aanvullen in dit document?
Dan horen wij dat graag. Contacteer ons gerust.

FEDIAS - Federatie van diaspora in internationale samenwerking

www.fedias.org

info@fedias.org

+32 486 10 55 07

Provincie Oost-Vlaanderen, team mondiale samenwerking

www.oost-vlaanderen.be/mondiale-solidariteit

mondialesolidariteit@oost-vlaanderen.be

+32 9 265 99 71

4de Pijlersteunpunt van 11.11.11

www.4depijler.be

info@4depijler.be

+32 494 27 15 18