Mama Kivu

Mama Kivu is ontstaan in 2011, in Butembo. Jocelyne, een jonge alleenstaande moeder uit Butembo, met een passie voor voetbal, wilde andere meisjes in haar omgeving toegang geven tot ontspanning. Jocelyne had een vrouwenvoetbalploeg opgericht, maar ondervond hoe moeilijk het was de motivatie te behouden, zonder ooit eens tegen een andere ploeg te kunnen spelen. De enige andere vrouwenploeg in de streek bevond zich 70km verderop. Door de slechte staat van de wegen betekende dit een reis van 6 uur, kortom, een onbetaalbare droom. Zelf wist Jocelyne zelf moeizaam de eindjes aan elkaar te knopen, als lokale bierverkoopster. Samen met Elien, een Belgische leeftijdsgenote, werd nagedacht over een plan om haar ploeg naar een hoger niveau te tillen. Net als Jocelyne, begon Elien bier te verkopen, in België weliswaar. Met de opbrengst werden de eerste vriendschappelijke wedstrijden georganiseerd tussen Graben Sport uit Butembo en Bijou Sport uit Oicha. Geïnspireerd door dit voorbeeld richtten enkele meisjes in Vitungwe en Beni ook een ploeg op. Na een jaar warm lopen aan de hand van enkele vriendschappelijke wedstrijden, werd eind 2012 de eerste competitie tussen de vier ploegen gestart. In 2014 werd het aantal ploegen al uitgebreid naar 6 ploegen en in 2015 naar negen. Het enthousiasme van Jocelyne werkte duidelijk aanstekelijk. In de regio Beni-Lubero kunnen we vandaag spreken van een ware voetbalcultuur voor meisjes. In een omgeving waar meisjes, in tegenstelling tot hun mannelijke leeftijdsgenoten, al heel vroeg grote verantwoordelijkheden in het huishouden moeten opnemen, is het recht op ontspanning nooit een evidentie geweest. Veel meisjes dragen echter zware trauma's mee. Het voetbalveld is een plek waar ze even al hun zorgen vergeten.

Van bij het begin in 2011 werd aandacht geschonken aan de maatschappelijke weerbaarheid van de speelsters. Met sensibiliserende acties en tijdelijke opleidingsateliers voor de speelsters wordt voetbal veel meer dan een spel. FEPSI, het hospitaal en centrum voor slachtoffers van seksueel geweld heeft sinds 2000 de juiste ervaring opgebouwd om juist in te schatten welke uitdagingen en trauma's de meisjes ervaren hebben of kunnen ervaren in hun leven.

Naast een partner voor sensibiliseringsacties groeide de samenwerking met FEPSI uit tot een ware pijler binnen de werking van Mama Kivu. De lokale werkloze verpleegsters, die in moeilijke tijden de handen uit de mouwen staken, wisten een heus expertisecentrum uit te bouwen. Naast medische zorg, kunnen slachtoffers er juridische en psychologische hulp krijgen. Er ontbrak nog een structurele partner die de meisjes en vrouwen, die volledig aan hun lot waren overgelaten door hun familie en gemeenschap, een nieuwe start te helpen geven. Daarom werd Mama Kivu in 2012 partner van FEPSI om de schoolbeurzen en opleidingen voor slachtoffers op zich te nemen.

Ondertussen in België
Wat begon als een initiatief vanuit een vriendschap tussen Jocelyne en Elien, leidde tot een steeds groeiende organisatie. Vrienden en familieleden van Elien begonnen zich achter het project te scharen. In Izegem werd een werkgroep opgericht die jaarlijks sensibiliserende acties ondernam en fondsen verzamelde. Het aantal vrijwilligers nam jaar na jaar toe.

Met de documentaire Backup Butembo vertelde Elien het verhaal van de moedige vrouwen in Oost-Congo in meer dan 40 gemeenten in Vlaanderen. Zo groeide de steun voor Mama Kivu tot buiten de grenzen van Izegem. In 2016 werd in de gemeente Destelbergen een werkgroep Mama Kivu opgericht, en werd de steun zo verankerd.

De verschillende activiteiten en acties van Mama Kivu in België werden aanvankelijk onder de structuur van een feitelijke vereniging opgezet. In 2016 werd uiteindelijk geconcludeerd dat de werking beter als vzw kon worden verder gezet. Deze nieuwe stap vergroot de transparantie en zorgt er voor dat de werking meer komt los te staan van losse engagementen en het meer duurzame karakter van een vereniging krijgt, gestuwd door sterk geëngageerde vrijwilligers.