VN: "Stop criminaliseren mensenrechten -verdedigers Peru"

11.11.11-partners, zoals de nationale mensenrechtenorganisatie CNDDDHH, verzet zich tegen de inkrimping van die onafhankelijke ruimte. Ze klagen nefaste wetten aan en stellen wetsaanpassingen voor, organiseren publieke protesten, trekken naar de media en voeren actie op het terrein om mensen bewust te maken van hun rechten.

De verklaring kwam er na afloop van de speciale missie van de Rapporteur naar Peru. Die vond plaats van 21 januari tot 3 februari, met als doel te beoordelen of er in Peru een veilige en gunstige omgeving is voor mensenrechtenverdedigers. Hij trok niet alleen naar Lima, maar reisde naar verschillende regio's zoals Piura, Madre de Dios, Cuzco en Ucayali. Hij heeft meer dan 475 mensenrechtenverdedigers ontmoet, waarvan ongeveer 40% vrouwen. Forst noemt hen "agents of change", die de democratie beschermen en ervoor zorgen dat deze open, pluralistisch en participatief blijft.

De Rapporteur gaf aan dat de Peruviaanse overheid een aantal maatregelen nam om de mensenrechtenverdedigers te ondersteunen, weliswaar dankzij het aandringen van de mensenrechtenorganisaties.

Het gebrek aan erkenning, stigmatisering en criminalisering van mensenrechtenverdedigers door staats- en niet-statelijke actoren vormen ernstige obstakels voor het werk van milieu-, inheemse- en mensenrechtenactivisten. De criminalisering van mensenrechtenverdedigers heeft ook ernstige financiële en sociale gevolgen, zowel op individueel als op collectief niveau. Zo hebben veel verdedigers niet de financiële middelen om een langdurige juridische strijd aan te gaan.

Volgens 11.11.11-partner CNDDHH werden sinds 2002 ten minste 960 mensen gecriminaliseerd voor het verdedigen van mensenrechten. Hiervan werden 538 gecriminaliseerd in het kader van sociaal protest. De werkgroep inheemse volkeren van de CNDDHH benadrukte de negatieve uitspraken die sommige media gebruiken om ngo's, die cases van inheemse volkeren verdedigen, herhaaldelijk te stigmatiseren. Ze worden als "terroristische ngo's" of "anti-mijnbouw" afgeschilderd, omdat ze respect eisen voor de collectieve rechten van deze volkeren, zoals de 'consulta previa'. Dat is het recht voor inheemse volkeren om geraadpleegd te worden als er grootschalige investeringen overwogen worden die hun territorium zouden aantasten, zoals vastgelegd in een belangrijk verdrag van de Internationale Arbeidsorganisatie.

11.11.11-partnerorganisatie DAR - een organisatie die zich inzet voor de bescherming van het Amazonegebied en haar bevolking, werd slachtoffer van intimidatie omdat ze ondersteuning boden aan organisaties van de inheemse bevolking die een grootschalig project voor het uitbaggeren van een Amazone-rivier in vraag stelden, de zogenaamde Hidrovía Amazónica. Ook 11.11.11-partner Red Muqui ondervond intimidatie na kritiek op de regelgeving van de Peruviaanse staat, en voor het ondersteunen van de lokale bevolking tegen mijnprojecten als Tía María en Las Bambas.

Op het gebied van seksuele en reproductieve rechten hebben ook vrouwen en meisjes te maken gehad met aanvallen in de media, door allianties tussen politieke partijen, conservatieve maatschappelijke organisaties en religieuze groeperingen. Vrouwen die pleiten voor toegang tot reproductieve gezondheid, seksuele voorlichting en LGBTQ rechten zijn onderworpen aan lastercampagnes in sociale media, bedreigingen van seksueel geweld en gerechtelijke processen.

Het doel van de bijeenkomst van de Speciale Rapporteur met middenveldorganisaties was om getuigenissen te verzamelen over feiten van stigmatisering en criminalisering van mensenrechtenverdedigers voor zijn eindrapport met aanbevelingen aan de Peruviaanse overheid. De mensenrechtenverdedigers, vooral vertegenwoordigers van inheemse en rurale gemeenschappen getuigden hoe zij het slachtoffer zijn van bedreigingen, pesterijen, intimidatie, criminalisering en fysieke aanvallen. In veel gevallen worden ze gestigmatiseerd als 'vijanden van de staat', 'anti-overheid' of 'tegen ontwikkeling' wanneer ze zich verzetten tegen ontwikkelingsprojecten zoals grootschalige mijnbouwprojecten.

Artikel 21 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten voorziet dat een tijdelijke verstoring van het verkeer door de staat wordt getolereerd. In Peru is dit wettelijk niet toegelaten. In het strafrechtwetboek wordt het blokkeren van openbare wegen gedefinieerd als afpersing.

Om al deze redenen heeft het maatschappelijk middenveld de Rapporteur verzocht de ratificatie van het Escazú-akkoord door het Peruviaanse congres in zijn aanbevelingen op te nemen, om de bescherming van milieu- en inheemse verdedigers te garanderen. De inheemse gemeenschappen, boeren, en milieuactivisten zijn de groepen verdedigers die het meeste risico lopen in Peru. Ze worden geconfronteerd met lastercampagnes, uitsluiting van besluitvormingsfora, criminalisering, valse vervolgingen, illegale aanhoudingen, bedreigingen, geweld en moord. Dit regionale akkoord is het eerste regionale instrument op milieugebied, en het enige dat voorziet in bescherming van milieuverdedigers; het is een verdrag voor mensen en hun recht op een gezond leefomgeving. Het zorgt ervoor dat ze deel uitmaken van beslissingsprocessen die van invloed zijn op hun territoria.

11.11.11-partner DAR zette de #EscazúAhora-campagne op voor de ratificatie van het akkoord door Peru en andere landen in de regio. Daarom overhandigde de organisatie het rapport "Initiatieven ter bescherming van milieu- en inheemse verdedigers in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied" aan de Rapporteur, zodat hij een beter zicht krijgt op de reikwijdte van de regionale situatie van inheemse verdedigers van de COICA (Coördinatieorgaan voor de Inheemse Volkenorganisaties van het Amazonegebied). Rapporteur Forst is overtuigd van het belang van dit akkoord, en nam deze aanbevelingen op in zijn rapport en verklaring.

De conclusie van de Rapporteur na zijn bezoek aan Peru is dat een groot aantal mensenrechtenactivisten, en met name inheemse en lokale gemeenschappen die hun milieuomgeving en mensenrechten verdedigen, niet in een veilige en gunstige omgeving kunnen opereren. De inspanningen van de regering om corruptie te bestrijden worden verwelkomd door de Rapporteur, maar hij benadrukt de nood aan een effectief systeem dat beschermingsmaatregelen biedt aan verdedigers die risico lopen. Besluit: de Peruviaanse staat doet niet genoeg om de veiligheid van mensenrechtenverdedigers te garanderen.

De aanbevelingen en principes om de regering van Peru te begeleiden bij het ontwikkelen van een beleid en strategieën om mensenrechtenverdedigers te beschermen zijn te lezen in zijn verklaring.